Öfke Kontrolü Ama Nasıl? (2)

Hem insan vücudu hem de ruhu için zehirli bir duygu olan öfkenin vermiş olduğu zararlara bir önceki yazımızda değinmiştik. Şayet bir kalpte öfke tohumları yeşermiş ve boy atmışsa orada sevgi ve muhabbetten bahsetmek hemen hemen imkânsızdır. Aile yaşamında öfke, sevgi ve muhabbeti bitiren, eşlerin arasını açan ve bir müddet sonra da onları birbirinden nefret ettiren bir duygudur. “Canım ne var bunda büyütülecek, bir anda öfkeme kapıldım ve söyledim ya da böyle bir davranış içinde bulundum.” Türünden savunmalar da çoğu zaman işe yaramadığı gibi bazı durumlarda problemlerin daha da içinden çıkılmaz hâle dönüştürmektedir.

Öfke duygusu elbette ki tamamıyla yersiz ve gereksiz de değildir. Kişinin doğasında var olan öfke ve kızgınlık duygusu insanın saldırgan duygularının en uçta yer alan ifadeleridir. Bu duyguların olmaması kişiyi korumasız ve savunmasız hâle getirirken aşırı derecede olması da diğer insanlara zarar verebilmektedir. Bu izahlardan sonra şunu rahatlıkla ifade edebiliriz ki dozunda olan öfke tehlikenin uzaklaştırılması ve kendisine zarar verebilecek varlıklardan korunması için elzemdir.

Özellikle eşler arasında yaşanan öfke ve tartışma durumlarında bir tarafın sessiz kalması o anda daha büyük şeylerin yaşanmaması için hayâti önem arz etmektedir. Öfke anında verilecek olan kararlardan kaçınmak öfkenin yıkıcı etkilerini azaltmak açısından son derece önemlidir. Öfke durumu yaşayan kişinin zihinsel durumu o an için ciddi olarak bozulmakta bu da sağlıklı bir karar vermesine engel olmaktadır. Hatta kadınlarda sık ağlama erkeklerde ise aşırı öfkenin depresyon sebebi olabileceği uzmanların dikkat çektiği bir konudur. Öfke, nefret, kin, düşmanlık gibi yersiz ve ölçüsüz duygular insan hayatını kararttığı gibi sevgi, yardımlaşma, iyi düşünmek ve dostluk gibi duygular da insan hayatını aydınlatan duygular olarak bilinmektedir.

Öfke duygusunu tamamen yok etmek diye bir şeyin sağlıklı insanlar için mümkün olmadığını hatta kişinin tehlikelere karşı buna sahip olmak zorunda olduğunu ifade ettik. Öyle ise insana hem biyolojik hem de ruhsal olarak zarar veren aşırı öfkeye karşı ne yapılmalı? Öfke kontrolü nasıl olmalı? Bu konuya dair elbette tavsiye edilen ve uygulandığında da insanı büyük ölçüde aşırı öfkelenmekten kurtaran çözüm önerileri bulunmaktadır. Bu önerileri şu maddeler halinde sıralamak mümkündür:

Zihnimizi yeniden yapılandırmamız gerektiğine tâbir caizse beynimize format atmamız gerektiğine kendimizi inandırmalıyız. Günlerce sürecek olan şu telkini kendimize yapmalıyız. “Ben öfkeli değilim ve bu hâlimi seviyorum.” Bunu tekrar tekrar söylememiz ciddi faydalar getirecektir.
Uzun yürüyüşler, bazen kimsenin görünmediği mekânlarda avazının çıktığı kadar bağırmak öfke kontrolüne yarayacak yöntemlerden biridir.
Öfke anında birden üçe kadar sayarak burundan nefes alıp yavaş yavaş ağızdan nefesi vermek.
Öfke için Hz. Muhammed (S.A.S) “Öfke Âdemoğlunun kalbinde bir ateştir. Gözlerinin kızarmasını avurtlarının şişmesini görmüyor musun? Kim öfkeden bir başlangıç hali hissederse yere yaslansın, öfke hâli geçinceye kadar öyle kasın.” Buyurmaktadır. Yine konuya dair diğer bir tavsiyesinde ise “Biriniz ayakta iken öfkelenirse yatsın, öfkesi geçerse ne âlâ geçmezse yatmaya devam etsin.” Şeklinde uyarmaktadır.
Susmak ve cevap vermemek, elbette ki çok kolay olmamakla birlikte yapıldığında yaşanacak muhtemel sıkıntıların önlenmesine ciddî mânâda katkı sağlar. Peygamberimiz “Öfkelendiğin zaman sus, yine öfkelenirsen ikinci defa sus” tembihinde bulunmuştur.
Abdest almak ta öfke kontrolü noktasında etkili olan etkili yöntemlerden bir tanesidir. Bu konuyla ilgili peygamberimizin “Öfke şeytandandır. Şeytan ise ateşten yaratılmıştır. Ateş ise su ile söndürülür. Sizden her kim öfkelenirse abdest alsın.” Şeklinde tavsiyesi bulunmaktadır. Abdestin öfke anındaki sakinleştirici özelliğine dikkatler çekilmiştir.
Öfkeli insanın toprağa temas etmesi de etkili bir metottur.

Var olan bir problemin farkına varabilmek, problemin giderilmesi noktasında belki de işin yarısı sayılabilir. Bu sebepten dolayı kişi aşırı öfkeli olduğunu kabul ediyorsa böyle birisi için sorunu gidermek çok ta zor değildir. Bir taraftan tavsiye edilen bu adımları atması gerekirken diğer taraftan da samimi olarak Allah’a iyileşme ve olumlu yönde değişme niyetiyle dua etmelidir. Şayet bütün bunlara rağmen herhangi bir düzelme hâli görünmüyorsa psikolojik destek alması ivedilikle tavsiye edilmelidir.

Selam ve dua ile

Orhan Sarı